پارگی پرده گوش

نویسنده: دکتر حسام جهاندیده

کارکرد پرده گوش

پرده گوش یا پرده صماخ ساختاری نازک و متشکل از سلول‌های پوستی است که فضای گوش خارجی و مجرای گوش را از گوش میانی جدا می‌کند. امواج صوتی پس از ورود به گوش خارجی از طریق کانال گوش به پرده صماخ می‌رسند و در آن ارتعاش ایجاد می‌کنند. پشت پرده گوش و در فضای گوش میانی سه استخوان کوچک یا به اصطلاح استخوانچه قرار دارند که ارتعاشات صوتی را تقویت و به سمت حلزون شنوایی هدایت می کنند. حلزون شنوایی نیز این ارتعاشات مکانیکی را به امواج الکتریکی تبدیل می کند و با هدایت این امواج به مغز، پدیده شنوایی رخ می دهد.

علل پارگی پرده گوش

پارگی پرده گوش می‌تواند به علتهای گوناگونی ایجاد شود. پارگی‌های ناشی از ضربه یکی از شایعترین علت ها هستند. پارگی های ناشی از ضربه معمولا بر اثر وارد کردن یک جسم نوک تیز به داخل مجرای گوش رخ می دهد. برخی افراد برای این که گوش خود را پاک کنند از گوش پاک کن، مداد یا کبریت استفاده می کنند که عادتی نادرست است. گاهی نیز ضربه‌های ناگهانی مثل برخورد یک توپ به گوش یا سیلی خوردن باعث پارگی می شود. همچنین براده های ناشی از جوشکاری در صورتی که حاوی قطعات ریز فلزات داغ باشند و به داخل گوش وارد شوند می توانند به پرده گوش آسیب وارد کنند.

نحوه تشخیص

برای این که متوجه شویم پرده گوش پاره شده است یا نه، بیمار باید توسط پزشک معاینه شود. گاهی، وجود موم داخل گوش یا ترشحات چرکی مانع دیده شدن پرده توسط پزشک می شود. در این موارد باید گوش توسط پزشک پاکسازی شود. گاهی پیش از پاکسازی مجرای گوش، مصرف قطره‌های گوشی ضروری است. نکته بسیار مهم در این مورد خودداری از مصرف انواع خاصی از قطره های گوشی در صورت شک به پارگی پرده گوش است. زیرا بسیاری از قطره های گوشی متداول، برای گوش داخلی و سلول های شنوایی سمی هستند و ورود آنها از طریق سوراخ پرده صماخ به گوش میانی می تواند باعث کم شنوایی فرد شود. پس از تایید پارگی پرده صماخ باید اندازه، شکل و محل آن مشخص شود. اگر پارگی کوچک باشد یا در مرکز قرار گرفته باشد در مقایسه با پارگی هایی که اطراف پرده گوش را درگیر می کنند شانس بهبود بالاتری دارند.
ارزیابی شنوایی و گاهی اوقات انجام شنوایی سنجی در مبتلایان به پارگی پرده گوش اهمیت دارد. معمولا افراد مبتلا به پارگی دچار درجاتی از کم شنوایی می شوند که باتوجه به وسعت و محل پارگی و نیز آسیب دیدگی همزمان استخوانچه های گوش یا سلول های عصبی شنوایی می تواند درجات مختلفی داشته باشد. در افراد دچار پارگی پرده گوش همراه با عفونت های مزمن یا مکرر، باید علت های خطرناک تر و عوارض ناشی از عفونت طول کشیده مورد توجه قرار گیرد.

درمان پارگی پرده گوش

پارگی های خفیف و کوچک خود به خود بهبود می یابند و نیاز به درمان خاصی ندارند و شانس بهبود در بیماران بالاست. این مساله به خصوص در پارگی‌های خطی کوچک و پارگی‌های قسمت‌های مرکزی پرده صماخ صدق می‌کند. داده‌ها نشان داده اند که 68% موارد ظرف یک ماه و تا 94% آنها طی سه ماه خود به خود بهبود پیدا می‌کنند. البته این شانس بالا فقط در صورتی وجود دارد که بیمار مراقبت های کامل و دقیقی را تحت نظر متخصص گوش، حلق و بینی انجام دهد. مهم ترین اصل در این بیماران جلوگیری از ورود آب و رطوبت، و خشک نگهداشتن کامل گوش است. بیماران باید موقع حمام یا شنا حتما مجرای گوش خود را با پنبه آغشته به وازلین یا سایر پمادهای چرب کننده یا گوشی مسدود کنند. انجام شنوایی سنجی در زمان ایجاد آسیب و تکرار آن بعد از دو تا سه ماه در افرادی که دچار کاهش شنوایی شده اند ضروری است، زیرا بهبود نیافتن پس از چند ماه، می تواند به عنوان مثال ناشی از صدمه به استخوانچه های گوش باشد. افراد مبتلا به پارگی پرده گوش بر اثر عفونت‌های مکرر داستان متفاوتی دارند. این مشکل معمولا یک علت زمینه ای دارد و درمانش معمولا به جراحی و کنترل عوامل زمینه ای نیازمند است. البته برای کسانی که در پی ضربه دچار پارگی گوش شده اند نیز ممکن است گاهی اوقات جراحی مد نظر قرار گیرد. جراحی می تواند از جراحی سرپایی در مطب یعنی بستن موقت سوراخ برای تسریع روند بهبود تا جراحی کامل و ترمیم در اتاق عمل متغیر باشد.

جراحی ترمیم سوراخ گوش

جراحی ترمیم سوراخ پرده گوش گوش، تیمپانوپلاستی نام دارد و زمانی انجام می‌شود که سوراخ گوش در زمان طولانی بهبود پیدا نکند. در این جراحی با ایجاد برشی کوچک در پشت لاله گوش، پرده صماخ و فضای گوش میانی زیر میکروسکوپ مورد ارزیابی قرار می گیرد. در صورت سالم بودن استخوانچه های گوش میانی و نبود عوارض ناشی از عفونت های مزمن و خوردگی استخوانی، یک بافت پیوندی جایگزین در محل سوراخ پرده گوش قرار داده می شود. این بافت پیوندی معمولا از پوشش روی عضلات تهیه می شود و برداشتن آن هیچ عارضه ای ندارد. سپس با کمک پانسمان های قابل جذب ژله مانند و روش های جراحی ظریف و مختلف این بافت پیوندی جایگزین در محل سوراخ قرار داده می شود و مجرای گوش خارجی نیز با موادی مشابه پر می شود. پس از دوختن محل جراحی، از یک پانسمان مخصوص به مدت چند روز روی لاله گوش کمک گرفته می شود. در صورت نبود اختلالات زمینه ای و اختلال در کارکرد شیپور استاش، این جراحی با میزان موفقیت بالایی همراه است. افرادی که گوش آنها عفونت نداشته باشد، شانس بیشتری برای موفقیت جراحی دارند. همچنین رعایت نکات مراقبتی پس از عمل مانند ممانعت از ورود آب و زور نزدن و مراجعات منظم در افزایش شانس بهبودی دخیل هستند.