انحراف تیغه بینی چیست؟

انحراف تیغه بینی  اختلالی است که در آن تیغه جداکننده دو سوراخ بینی دچار خمیدگی یا شکستگی می شود. این تیغه در قسمت جلو از یک غضروف چهارگوش بزرگ تشکیل می شود که در پشت و کف به چند استخوان دیگر متصل می گردد. چنانچه انحراف بینی شدید باشد امکان دارد یک یا هر دو سوراخ بینی دچار انسداد و گرفتگی شود و بنابراین تنفس بیمار مختل گردد. جالب است بدانید که تقریبا 80 درصد از افراد دچار درجاتی از انحراف تیغه بینی هستند اما مشکل در بیشتر آنها شدید نیست و تنها درصد کمی از بیماران که دچار اختلال در تنفس هستند به جراحی نیاز پیدا میکنند.

علت ایجاد انحراف بینی چیست؟

علت بیشتر موارد انحراف شدید تیغه بینی وارد شدن ضربه به آن است که بیشتر در صدمات ورزشی و تصادفات اتفاق می افتد. البته برخی از بیماران دچار نوع مادرزادی این مشکل هستند که ناشی از آسیب در دوره جنینی یا زمان تولد است.

انحراف بینی چه علایمی دارد؟

شایعنرین علامت انحراف تیغه بینی گرفتگی بینی همراه با اشکال در نفس کشیدن است که معمولا در یک سمت از سمت دیگر شدیدتر احساس می شود. نکته جالب توجه این است که لزوما بیمار در سمت دچار تنگی احساس گرفتگی نمی کند و ممکن است گرفتگی را در هر دو سمت به صورت متناوب یا حتی در سمت مقابل ذکر کند. سایر علایم ناشی از انحراف تیغه بینی عبارتند از: خون‌دماغ شدن، تنفس صدا دار، خر و پف کردن، اختلال در خواب، خشکی دهان به علت تنفس با دهان باز، احساس فشار و گرفتگی در مجرای تنفسی بینی، درد سر و صورت، ترشحات پشت حلق و عفونت مکرر سینوس. یکی از عوارض کمتر شایع انحراف بینی قطع تنفس در خواب یا اصطلاحا آپنه است که این عارضه به علت خطر قلبی و عروقی نیازمند درمان جدی است.

آیا ممکن است انحراف بینی عامل ایجاد سردرد باشد؟

همچنان که این سوال در مورد مبتلایان به سینوزیت هم پرسیده می شود انحراف بینی در بسیاری از موارد به خودی خود عامل ایجاد سر درد نیست. بسیاری از بیماران که از سر درد شاکی هستند معمولا دچار یکی از علل بیشتر شایع این اختلال یعنی میگرن یا سر درد تنشی هستند.  در این موارد انحراف بینی خصوصا در حالتی که آنقدر شدید باشد که باعث ایجاد تماس با دیواره جانبی بینی یا اصطلاحا “نقاط تماسی” شود می تواند به عنوان عامل برانگیزاننده سردرد عمل کند. به هر حال بینی، به خاطر عصب گیری غنی خود در ایجاد درد سر و صورت نقش دارد.

انحراف بینی چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص انحراف تیغه بینی معمولا معاینه توسط متخصص گوش و حلق و بینی کافی است. در برخی موارد ممکن است برای تشخیص کامل‌تر به آندوسکوپی بینی یا سی تی اسکن نیاز باشد. آندوسکوپی تشخیصی به صورت سرپایی در مطب و پس از آغشته کردن داخل بینی با محلول های بی حس کننده و منقبض کننده انجام می شود.

درمان انحراف بینی چگونه انجام می شود؟

برای درمان انحراف تیغه بینی ممکن است در موارد خفیف آن از برخی داروها از جمله اسپری‌های مرطوب کننده کمک گرفته شود اما با توجه به وجود یک مشکل ساختاری، بیماران دچار انسداد مجرای تنفسی غالبا به عمل جراحی نیاز پیدا می کنند. در جراحی انحراف بینی که به آن سپتوپلاستی گفته می شود با ایجاد برشی کوچک در داخل بینی قسمت های دچار انحراف غضروف یا استخوان تیغه بینی برداشته یا اصلاح می‌شوند و به این ترتیب جریان هوای دو طرف بینی برقرار می‌شود. گاهی جراحی زیبایی به صورت همزمان با جراحی انحراف انجام می پذیرد که در این حالت به این جراحی عنوان سپتورینوپلاستی اطلاق می‌گردد. عمل جراحی انحراف تیغه بینی را می توان به صورت همزمان با اعمال جراحی سینوس ها نیز انجام داد. در این حالت بیشتر از روش آندوسکوپیک برای اصلاح مناطق دچار انحراف بینی استفاده می شود. در برخی موارد انجام اقدامات درمانی بر روی شاخک های بینی هم ضروری است.

آیا جراحی انحراف باعث اصلاح کجی ظاهر بینی هم می شود؟

بر خلاف تصور بسیاری از بیماران باید گفت انجام عمل انحراف به هیچ وجه باعث صاف شدن انحراف ظاهر بینی نمی شود! جراحی انحراف به روش معمول صرفا نواحی ایجاد کننده تنگی در مسیر تنفس در داخل بینی را اصلاح می کند و تغییری در شکل ظاهر بینی یا کجی خود بینی ایجاد نمی کند. بنابراین بیمارانی که خواهان اصلاح همزمان هر دو مشکل هستند باید عمل جراحی سپتورینوپلاستی انجام دهند. یک استثنا، دررفتگی قسمت تحتانی غضروف تیغه بینی است که گاهی با عمل انحراف از شدت آن کاسته می شود.

چه سنی برای انجام جراحی مناسب تر است؟

جز در موارد خاص، بهتر است عمل جراحی انحراف بینی پس از کامل شدن رشد بینی و صورت یعنی پس از سنین 18-15 سال انجام شود. البته در شرایط خاص و مواردی که انسداد کامل یا عوارض ایجاد شده باشد حتی در کودکان نیز می توان با رعایت برخی ملاحظات خاص اقدام به انجام عمل جراحی نمود.

چه نکاتی در مورد عمل جراحی وجود دارد؟

عمل جراحی انحراف تیغه بینی معمولا با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و بسته به شدت انحراف ممکن است حدود یک ساعت به طول بینجامد. بیمار ظرف چند ساعت پس از جراحی قابل مرخص شدن است. غالبا پس از عمل از پانسمان داخل بینی که بیشتر به صورت یک گاز آغشته به پماد آنتی بیوتیکی (تامپون) است استفاده می شود. تامپون پس از چند روز خارج می‌شود. در برخی موارد خاص، قطعاتی پلاستیکی برای پایدار کردن تیغه بینی در داخل بینی قرار داده می شوند که چند هفته بعد خارج می گردند. اخیرا پانسمان های قابل جذب هم وارد بازار شده اند که با توجه به قیمت بالا هنوز به صورت گسترده و در همه مراکز قابل استفاده نیستند. پس از عمل ممکن است بیمار دچار تورمی خفیف در ناحیه بینی بشود که طبیعی است.

عوارض جراحی انحراف بینی چیست؟

همانند هر جراحی دیگر عمل جراحی انحراف تیغه بینی ممکن است با خطرات و عوارضی همراه باشد با این حال عوارض جانبی این عمل نادر و اندک هستند. این عوارض می توانند شامل عفونت، خونریزی، جمع شدن خون زیر مخاط بینی، عدم اصلاح کامل اختلال یا ایجاد اشکال در غضروف بینی باشند.

نویسنده: دکتر حسام جهاندیده
جراح و متخصص گوش و حلق و بینی